Neo chặn là sự chống lại di chuyển răng không mong muốn. Trong chỉnh nha hiện đại, mất neo chặn là một biến chứng nghiêm trọng trong điều trị chỉnh nha. Do đó, kiểm soát neo chặn là một vấn đề quan trọng cần được quan tâm đúng đắn ngay từ giai đoạn làm phẳng. Có một vài cách được sử dụng để tăng cường neo chặn bằng các vật liệu chỉnh nha như sau.
Nghiêng răng không kiểm soát là sự di chuyển răng dễ dàng nhất mà các khí cụ chỉnh nha có thế tạo ra, trong khi đó di chuyển chân răng là khó nhất và phức tạp nhất. Khái niệm “chuẩn bị neo chặn” đã được sử dụng nhiều năm với kĩ thuật Tweed để tăng cường neo chặn bằng cách bẻ dây trước khi kéo lùi nhóm răng phía trước. Trong những trường hợp mà bẻ neo chặn là không đủ, các răng neo chặn phải được chủ động tăng cường bằng các khí cụ hỗ trợ.
Tăng số lượng răng
Cách đơn giản nhất và thực tế nhất để tăng cường neo chặn là tăng số lượng răng bằng cách buộc chúng với nhau bằng chỉ thép theo hình số 8. Số lượng chân răng và diện tích bề mặt chân răng ảnh hưởng đến khả năng neo chặn của một răng.
Theo lí thuyết, một răng 3 chân sẽ có giá trị neo chặn lớn hơn một răng 1 chân. Tuy nhiên, loại di chuyển răng (ví dụ, nghiêng răng hay di chuyển chân răng) mới xác định khả năng neo chặn thực sự của một răng. Dưới tác động của di chuyển chân răng, giá trị neo chặn của một răng 1 chân (như răng nanh) có thể lớn hơn răng hàm lớn hàm trên (hiệu ứng rowboat). Trên lâm sàng, khi cần xem xét neo chặn ta không nên dựa hoàn toàn vào số lượng răng và chân răng mà phải đánh giá cả hệ thống lực tác động lên chúng.
Khí cụ Nance chỉnh nha
Khí cụ Nance là một dây cung hỗ trợ, một vật liệu chỉnh nha được nối với khí cụ cố định trong những trường hợp neo chặn trung bình. Khí cụ Nance có một nút nhựa được đặt ở phía trước tại điểm sâu nhất của vòm miệng. Hai đầu tận của cung đều được hàn vào mặt trong của các band răng hàm lớn hàm trên hoặc được tra vào các ống vòm miệng.
Hình dạng và độ sâu của vòm miệng có vai trò quan trọng trong việc lưu giữ khí cụ Nance. Nếu vòm miệng nông ở phía trước, nút nhựa sẽ trượt trên niêm mạc vòm miệng, do vậy vòm miệng hẹp và sâu sẽ phù hợp cho loại lưu giữ này hơn. Nút nhựa cần phải đủ rộng để che phủ phần trước của vòm miệng. Nếu nút nhựa nhỏ sẽ không đủ để hỗ trợ neo chặn và có thể làm ấn lõm vào vòm miệng.
Dẫu cho tiếp xúc giữa niêm mạc với nút nhựa vững vàng và có lớp sừng hóa dày phủ ở trên, khí cụ vẫn có thể không chống lại được các lực mạnh, liên tục. Viêm nhiễm mạn tính có thể xuất hiện ở vùng niêm mạc dưới nút nhựa do viêm tấy và vệ sinh kém.
Vật liệu chỉnh nha – Lò xo dựng thẳng răng
Lò xo dựng thẳng răng được sử dụng để tăng cường kháng lực cho răng hàm nhỏ thứ nhất khi làm neo chặn trong trường hợp di xa răng hàm lớn bằng vật liệu chỉnh nha lò xo Niti kết hợp với cung Nance. Khi các lò xo dựng thẳng răng được kích hoạt sau khi được đặt vào rãnh dọc của mắc cài răng hàm nhỏ, chúng sẽ tạo lực để chân răng di gần, chống lại lực hướng về phía gần của các lò xo Niti.
Sliding jig
Sliding jig được sử dụng cùng với chun kéo nội hàm (intramaxillary elastic) và chun liên hàm (intermaxillary elastic), có thể coi như một dụng cụ hỗ trợ tăng cường neo chặn.
Bao gồm các vật liệu chỉnh nha như: một dây 0.7 mm với một móc (hook), Sliding jig trượt dọc dây cung chính và truyền lực thun loại II trực tiếp đến răng hàm lớn.
Neo chặn xương vỏ
Nguyên tắc của phương pháp này dựa trên sự khác biệt sinh học giữa xương vỏ và xương xốp. Các răng di chuyển trong xương xốp dễ hơn trong xương vỏ. Nêu các chân răng của các răng neo chặn nằm trong xương vỏ, khả năng kháng lại sự di chuyển của chúng tăng lên. Ricketts đề nghị rằng nên đặt lực torque chân răng vào trong (lingual root torque) lên răng nanh hàm dưới để đưa chúng vào xương xốp trước khi di xa để dễ di chuyển hơn.
Có thể kích hoạt torque chân răng vào trong ở các răng hàm lớn để tăng neo chặn chống lại các lực hướng về phía gần. Ta cũng có thể sử dụng cung ngang khẩu cái cho mục đích này. Cả hai đầu tận của dây cung – vật liệu chỉnh nha nên được đưa vào ống răng hàm lớn (molar tube) với cùng một góc độ để tạo ra các mô men bằng nhau, ngược chiều và tránh lực cân bằng theo chiều đứng.
Cung ngang khẩu cái
Cung ngang khẩu cái tăng cường neo chặn phía sau bằng cách gắn kết với các răng hàm lớn hàm trên hai bên. Root đã chỉ ra rằng trong các trường hợp dùng cụng ngang khẩu cái, giá trị neo chặn cần thiết để sửa lại sai khớp cắn ở hàm dưới giảm 1mm trong khoảng 1 năm. Soysal cho rằng cung ngang khẩu cái có thể thay thế cho headgear thậm chí ngay cả trong một số trường hợp cần neo chặn chắc chắn. Tuy cung ngang khấu cái không thể chống lại lực có chiều trước sau hiệu quả như headgear, nó có thể được sử dụng trong các trường hợp neo chặn trung bình.
Khí cụ chặn môi
Khí cụ chặn môi nhận được hỗ trợ từ hoạt động của các cơ cằm (metalis muscle activity) để tăng cường cho neo chặn của răng hàm lớn hàm dưới. Thực tế thì nó là một khí cụ cơ-chức năng (myofunctional appliance) được dùng để loại bỏ lực nén ép từ cơ cằm lên cung răng hàm dưới, đặc biệt là khi ở bộ răng hỗn hợp. Co cơ cằm và cơ mút làm nong rộng cung răng hàm dưới ở vùng răng hàm nhỏ và răng hàm lớn, đồng thời làm nhô nhóm răng cửa ra trước do lực từ lưỡi.
Ta có thể nong rộng vùng răng hàm lớn băng cách mở rộng hai cánh tay (arm) của dây cung trong vật liệu chỉnh nha. Do lực tác động trực tiếp lên các răng hàm lớn hàm dưới nên giúp dựng thẳng và tăng cường neo chặn các răng này. Do kích thước chiều trước sau (anteroposterior) và kích thước ngang (transverse) của cung răng hàm dưới tăng lên, chen chúc nhẹ ở vùng răng cửa có thể tự sửa chữa. Ta có thể duy trì hình dạng kích thước và sự ổn định cung răng bằng một cụng lưỡi với hàm chặn môi có thể được cho đến giai đoạn bộ răng vĩnh viễn.
