Hai trong số những sai lệch theo chiều ngang phổ biến nhất là cắn chéo phía trước và phía sau. Bất cân xứng giữa xương và răng cũng là những vấn đề quan trọng cần cân nhắc trong việc lập kế hoạch điều trị tổng thể.
Sửa chữa cắn chéo
Ở giai đoạn đầu của chẩn đoán và lập kế hoạch điều trị, cắn chéo do răng hay xương nên được xem xét cùng với vấn đề chỉnh hình. Vì chúng có thể ảnh hưởng tới chuyển động hàm dưới, chức năng khớp thái dương hàm (TMJ) và sức khỏe mô quanh răng như tụt lợi và mất nâng đỡ của xương do sang chấn khớp cắn. Cắn chéo phía sau chủ yếu là do hẹp cung răng ở một hoặc hai bên; do vậy cần nong rộng cung hàm trên để đạt được tương quan hài hòa theo chiều ngang ở cả cấu trúc răng và xương. Nếu cắn chéo phía sau nghi ngờ là do xương thì nên nong rộng bằng khí cụ nong gắn chặt.
Nong nhanh hàm trên
Khí cụ nong nhanh hàm trên (RME) đã được sử dụng nhiều năm qua để nong rộng xương bằng việc mở đường khớp giữa khẩu cái để tăng kích thước theo chiều ngang của cung hàm trên.
Lực nong hàm ảnh hưởng tới tất cả các đường khớp của mặt, đặc biệt là đường khớp giữa khẩu cái. Khi việc nong hàm tiền triển tốt, ở đường giữa sẽ xuất hiện một khe thưa lớn cho thấy rằng khớp đã mở ra. Khe thưa này sẽ tự động đóng lại với lực kéo của các sợi xuyên vách.
Trường hợp
Khi kích thước cung răng hàm trên theo chiều ngang tăng, chiều sâu vòm khẩu cái giảm sẽ làm tăng thể tích đường thở mũi họng. Ở cuối quá trình nong hàm sẽ xảy ra tái phát nhẹ ở răng và xương do các răng nghiêng ra ngoài cũng như do cản trở của hệ thống cơ xung quanh. Thông thường cần phải nong quá mức cho tới khi những múi trong của các răng hàm trên tiếp xúc với mặt trong của những múi ngoài các răng hàm lớn hàm dưới để bù trừ cho sự tái phát.
Khi phân lực tác động vượt quá giới hạn lý tưởng cần thiết cho sự di chuyển răng sẽ quan sát thấy nong xương trước khi di chuyển răng. Thời gian phù hợp nhất cho việc nong theo chiều ngang là ở bộ răng sữa hay bộ răng hỗn hợp. Nong nhanh cũng có thể được áp dụng ở những độ tuổi lớn hơn; tuy nhiên, mật độ xương ở những người trưởng thành hạn chế sự ổn định cũng như phạm vi nong rộng theo chiều ngang.
Cung ngang khẩu cái
Cắn chéo phía sau cũng có thể được chỉnh sửa bằng cung ngang khẩu cái tháo lắp. Khi loop chữ U ở chính giữa được kích hoạt (nghĩa là được mở rộng) và cung này được cài vào ống phía trong của band răng hàm lớn, đặt lực hướng ra phía ngoài lên các răng hàm lớn, gây nghiêng răng ra phía ngoài. Có thể kích hoạt thêm cung ngang khẩu cái trong miệng bằng kìm ba chấu (three jaw pliers). Sau khi nong hàm, nên bẻ torque chân răng ra phía ngoài trên dây cung để sửa chữa trục răng hàm lớn. Lưu ý rằng múi trong sẽ trồi một chút, đây là kết quả của việc nong hàm.
Quad helix
Quad helix có thể được thiết kế từ dây 0.036-inch. Bốn vòng xoắn làm cung tăng độ đàn hồi và phạm vi làm việc. Quad helix được kích hoạt ngoài miệng trước khi gắn vào. Tác động chính của nó là trên các răng hàm lớn; tuy nhiên, những cánh tay ở bên cũng có thể được kích hoạt để nong rộng các răng hàm nhỏ và răng nanh. Có thể sử dụng kìm ba chấu để kích hoạt thêm khí cụ trong miệng bằng nếu cần.
Quad helix có thể được sử dụng ở bộ răng hỗn hợp cũng như bộ răng vĩnh viễn. Trong giai đoạn đầu bộ răng hỗn hợp, có thể mở được đường khớp ngoài việc nong rộng cung răng. Ở bộ răng vĩnh viễn, tác dụng chính của khí cụ là nghiêng răng ra ngoài, mặc dù cũng có thể chỉnh sửa torque chân răng hàm lớn ra ngoài một chút. Do vậy cần đánh giá độ nghiêng ban đầu của những răng phía sau khi lựa chọn khí cụ.
Nếu các răng hàm lớn đã nghiêng sẵn ra phía ngoài, có thể lựa chọn khí cụ nong nhanh hàm trên để tránh làm nghiêng thêm và những hậu quả sau này như tụt lợi ở vùng quanh răng.
Dây cung đàn hồi
Những dây cung đàn hồi có khuynh hướng mở rộng cung răng, đặc biệt là các dây thẳng, có tác dụng nong rộng kích thước khoảng răng hàm lớn-tới-răng hàm lớn và giúp sửa cắn đối đỉnh hay cắn chéo phía sau. Đây là tác dụng mong muốn trong những trường hợp không nhổ răng; tuy nhiên, về lâu dài, dây dẻo có thể không chỉ nong rộng phần phía sau mà còn cả kích thước khoảng răng nanh-tới-răng nanh.
Do đó duy trì kích thước ban đầu theo chiều ngang giữa các răng nanh xuyên suốt quá trình điều trị bằng khí cụ là điều rất quan trọng để có được sự ổn định.
Chun cắn chéo (Crossbite elastic)
Chun cắn chéo là cách thuận tiện để sửa cắn chéo phía sau. Chun được móc nối giữa mặt trong của răng hàm lớn hàm trên và mặt ngoài của răng hàm lớn hàm dưới. Vì cách vận hành của cơ học này là neo chặn tương hồ, răng hàm lớn hàm dưới nên được tăng cường neo chặn bằng cung lưỡi nếu cần đế tránh làm hẹp phần phía sau hàm dưới.
Có thế sửa căn chéo phía sau một cách hiệu quả nhờ sử dụng neo chặn mini vít (microimplant), loại trừ được tác động làm trồi răng của chun.
Điều chỉnh cắn cắt kéo (Scissors Bite)
Cắn cắt kéo là khi mặt trong của răng hàm lớn hay răng hàm nhỏ hàm trên tiếp xúc với mặt ngoài của răng hàm lớn hay răng hàm nhỏ hàm dưới. Ta cần phải chuẩn đoán cần thận, cân nhắc tới kiểu tăng trưởng theo chiều đứng của bệnh nhận khi lập kế hoạch điều trị.
Thông thường cắn cắt kéo một răng có thể được sửa chữa dễ dàng bằng cơ học dây thẳng sử dụng dây đàn hồi. Chun cắn chéo giúp tăng hiệu quả của dây; tuy nhiên cần nhớ rằng có những tác dụng phụ do thành phần lực theo chiều đứng của kiểu chun này gây ra.
Phương pháp
Nếu răng hàm lớn thứ hai cắn cắt kéo, sử dụng dây NiTi 0.016 inch hay dùng một cánh tay đòn bằng hợp kim titanium-molybdenum (TMA) kết hợp với dây SS (stainless steel) lớn nhất sẽ có tác dụng tương đối tốt. Nếu cắn cắt kéo liên quan tới một vài răng, có thể do cung hàm trên được nong rộng quá mức hay bị biến dạng hay cung hàm dưới hẹp. Phần phía má hàm trên bị nong rộng có thế được sửa chữa bằng cách kết hợp dây cung- cánh tay đòn và chun cắn chéo. Thông thường, khó có thể nong rộng được hàm dưới vì hệ thống cơ khỏe và mật độ xương xung quanh đặc.
Cung lưỡi 0.032 inch có thể nong rộng kích thước của khoảng răng hàm lớn- hàm lớn (molar-molar) ở hàm dưới bằng cách làm nghiêng và trồi răng. Ở những trường hợp góc hàm cao, nên sử dụng khối cắn (bite block) ở phía sau hay mini vít để kiểm soát di chuyển theo chiều đứng của những răng hàm lớn.
———-
VIỆT HÙNG GROUP
Nhà Cung Cấp Vật Liệu Chỉnh Nha, Dụng Cụ Chỉnh Nha & Trụ Implant Hàn Quốc chính hãng.
Website: https://viethungdent.vn
Hotline: 035 766 7779
Trụ sở: Số 3D Trần Phú, Phường 4, Quận 5, TP.HCM.
Chi nhánh: A10 KDC Barya City, P. Long Toàn, TP. Bà Rịa.
Google Reviews: Google.com/reviews
