1. Sai khớp cắn là gì?
Sai khớp cắn (Malocclusion) là tình trạng các răng hàm trên và hàm dưới không khớp đúng vị trí khi đóng miệng. Gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến:
- Chức năng ăn nhai
- Thẩm mỹ khuôn mặt
- Khả năng phát âm
- Sức khỏe khớp thái dương hàm (TMD)
Nếu không điều trị, sai khớp cắn có thể gây mòn răng, viêm nha chu, đau hàm, thậm chí biến dạng khuôn mặt.
2. Phân loại sai khớp cắn
2.1 Phân loại theo Angle (1899)
- Class I (Khớp cắn trung tính):
Răng hàm lớn thứ nhất của hàm trên và dưới ở vị trí bình thường, nhưng có thể có chen chúc hoặc xoay răng.
Ví dụ: hàm đều khớp nhưng răng cửa bị lệch. - Class II (Khớp cắn xa):
Hàm trên nhô ra so với hàm dưới.- Division 1: Răng cửa trên nhô nhiều (overjet lớn).
- Division 2: Răng cửa trên ngả vào trong, môi trên trũng.
- Class III (Khớp cắn gần):
Hàm dưới nhô ra trước, răng cửa dưới cắn chùm ra ngoài răng cửa trên (móm).
2.2 Các dạng sai khớp khác
- Khớp cắn hở (Open bite): Khi đóng miệng, răng cửa không chạm nhau.
- Khớp cắn chéo (Crossbite): Một hoặc nhiều răng trên cắn vào bên trong răng dưới.
- Khớp cắn sâu (Deep bite): Răng cửa trên phủ quá nhiều phần răng cửa dưới.
3. Nguyên nhân gây sai khớp cắn
3.1 Di truyền & cấu trúc xương
Sai lệch kích thước hàm so với răng hoặc bất cân đối xương hàm có thể di truyền hoặc phát triển độc lập, dễ dẫn đến chen chúc, sai khớp.
3.2 Tác động của thói quen
- Mút ngón tay, dùng núm vú giả kéo dài, đẩy lưỡi sai hướng đều ảnh hưởng xấu đến phát triển răng và hàm.
- Thở bằng miệng kéo dài (gặp ở trẻ bị viêm amidan hoặc hẹp đường thở) làm thay đổi tư thế lưỡi, hàm và cấu trúc sọ, đặc biệt là dẫn tới Khớp cắn xa (Class II) và Khớp cắn chéo ở trẻ.
3.3 Do răng và chăm sóc không đúng cách
- Khi mất răng sữa quá sớm, các răng khác trồi hoặc nghiêng vào khoảng trống, gây sai khớp, lệch cung hàm.
3.4 Chấn thương và các bệnh lý phát triển
- Tai nạn hoặc dị tật như hở hàm ếch có thể ảnh hưởng đến sự phát triển cân đối của hàm.
3.5 Rối loạn chức năng cơ nhai
- Sai lệch lực cơ tác động lâu dài làm biến dạng hàm.
4. Hậu quả của sai khớp cắn
4.1 Ảnh hưởng ăn nhai và phát âm
- Gây khó khăn trong nhai, nghiến răng, nhai sai cơ chế, ảnh hưởng tiêu hóa.
- Có thể gây sai lệch âm khi phát âm, đặc biệt với khớp cắn mở hoặc nghiêng hàm.
4.2 Khớp thái dương hàm (TMD)
- Các sai khớp cắn lệch nặng có thể gây đau khớp, rối loạn khớp thái dương hàm.
- Tuy nhiên, mối quan hệ trực tiếp giữa sai khớp cắn và TMD vẫn gây tranh cãi trong y học hiện đại.
4.3 Nguy cơ bệnh lý răng miệng
- Răng lệch, khít không đều, khó vệ sinh dễ dẫn đến sâu răng và viêm nha chu.
4.4 Tác động tâm lý
- Gây thiếu tự tin, ảnh hưởng giao tiếp. Các nghiên cứu còn cho thấy liên quan đến lo âu và trầm cảm.
5. Giải pháp điều trị sai khớp cắn
Điều trị sai khớp cắn không chỉ đơn giản là sắp xếp lại răng, mà còn cần khắc phục nguyên nhân, điều chỉnh chức năng và đảm bảo ổn định lâu dài. Dưới đây là các giải pháp được áp dụng tùy vào từng loại sai khớp cắn, độ tuổi và tình trạng xương – răng của bệnh nhân.
5.1 Niềng răng chỉnh nha (Orthodontic Braces)
Mục tiêu: Sắp xếp răng đều, đưa khớp cắn về đúng vị trí, cải thiện thẩm mỹ và chức năng ăn nhai.
- Mắc cài kim loại:
- Chất liệu thép không gỉ, bền chắc, chi phí hợp lý.
- Áp dụng cho hầu hết các loại sai khớp cắn từ nhẹ đến nặng.
- Mắc cài sứ/pha lê:
- Thẩm mỹ hơn, màu gần giống răng thật.
- Phù hợp người trưởng thành, yêu cầu tính thẩm mỹ cao.
- Mắc cài tự buộc:
- Giảm ma sát, rút ngắn thời gian điều trị 3-6 tháng.
- Hạn chế số lần tái khám.
- Khay niềng trong suốt (Clear Aligners):
- Tháo lắp dễ dàng, không ảnh hưởng nhiều đến ăn uống.
- Phù hợp sai khớp cắn nhẹ – trung bình.
Thời gian điều trị: 12-36 tháng tùy mức độ sai lệch.
Lưu ý: Với sai khớp cắn do xương nặng, niềng răng cần kết hợp phẫu thuật chỉnh hàm.
5.2 Khí cụ chức năng (Functional Appliances)
Mục tiêu: Điều chỉnh sự phát triển của xương hàm, đặc biệt hiệu quả ở trẻ đang trong giai đoạn tăng trưởng (7–12 tuổi).
- Class II (hàm trên nhô):
- Twin Block, Herbst Appliance: Kích thích hàm dưới phát triển ra trước, cải thiện khớp cắn xa.
- Class III (hàm dưới nhô/móm):
- Face Mask kết hợp nong hàm trên (Rapid Palatal Expander – RPE): Kéo hàm trên ra trước, tạo hài hòa khớp cắn.
- Khớp cắn hở:
- Bite Block: Giảm sự phát triển quá mức của răng hàm sau, giúp răng cửa chạm nhau.
Thời gian điều trị: 6-18 tháng.
Lưu ý: Cần theo dõi sát sao để điều chỉnh lực kéo và tránh biến chứng.
5.3 Phẫu thuật chỉnh hình xương hàm (Orthognathic Surgery)
Mục tiêu: Điều chỉnh vị trí và hình dạng xương hàm ở bệnh nhân trưởng thành bị sai khớp cắn do bất thường xương.
- Chỉ định:
- Class II hoặc Class III nặng
- Độ lệch xương lớn, không thể điều chỉnh bằng niềng răng đơn thuần
- Lệch mặt, bất đối xứng xương hàm
- Kỹ thuật phổ biến:
- Cắt xương hàm trên (Le Fort I)
- Cắt xương hàm dưới (BSSO – Bilateral Sagittal Split Osteotomy)
- Kết hợp cả hai hàm
Lưu ý: Phẫu thuật thường kết hợp niềng răng trước và sau mổ để đạt kết quả tối ưu.
5.4 Điều trị hỗ trợ và duy trì
- Sửa thói quen xấu:
- Ngừng mút ngón tay, bú bình quá lâu, đẩy lưỡi, cắn môi…
- Điều trị nha chu và phục hình:
- Làm sạch cao răng, điều trị viêm nha chu trước khi niềng.
- Trồng lại răng mất hoặc làm phục hình để ổn định khớp cắn.
- Duy trì sau điều trị:
- Đeo hàm duy trì (Retainer) 6–12 tháng hoặc lâu hơn để tránh tái phát.
- Tái khám định kỳ 3–6 tháng/lần.
5.5 Lộ trình điều trị chuẩn
- Khám và chẩn đoán:
- Chụp phim X-quang toàn cảnh, Cephalometric và/hoặc CT Cone Beam 3D.
- Lấy dấu hoặc scan mẫu hàm.
- Lập kế hoạch điều trị:
- Xác định loại sai khớp cắn, mức độ, nguyên nhân.
- Lựa chọn phương pháp tối ưu.
- Điều trị chính:
- Niềng răng, khí cụ chức năng hoặc phẫu thuật.
- Duy trì và theo dõi:
- Đeo hàm duy trì, kiểm tra định kỳ, điều chỉnh nếu cần.
6. Thời điểm điều trị tốt nhất
- Trẻ em: Can thiệp sớm (7-12 tuổi) giúp điều chỉnh hướng phát triển xương hàm, rút ngắn thời gian điều trị.
- Người trưởng thành: Có thể niềng răng hoặc phẫu thuật chỉnh hàm tùy trường hợp.
7. Vai trò của chẩn đoán hình ảnh 3D
- Đánh giá cấu trúc xương, mối quan hệ giữa hàm trên – hàm dưới
- Lập kế hoạch điều trị chính xác, giảm biến chứng
Việt Hùng Group – Hành trình 10 năm khẳng định vị thế tiên phong
Việt Hùng Group – Đối tác tin cậy của các nha sĩ chuyên chỉnh nha tại Việt Nam:
- Cung cấp dụng cụ & vật liệu chỉnh nha chính hãng từ các thương hiệu uy tín như PMC Ortho, Promed Dent, ADITEK, WBT Korea, Sino Ortho, DENCO,…
- Dụng cụ hỗ trợ chỉnh nha toàn diện, chất lượng đạt chuẩn y khoa quốc tế.
- Đội ngũ hỗ trợ kỹ thuật chuyên môn sâu.
Với 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phân phối sản phẩm chỉnh nha và nha khoa, Việt Hùng Group đã khẳng định vị thế của một đơn vị tiên phong khi các sản phẩm của công ty xuất hiện tại hầu hết phòng khám, cơ sở nha khoa khắp cả nước. Trong quá trình hoạt động kinh doanh, Việt Hùng Group luôn trung thành với phương châm sản phẩm chất lượng, chính sách giá tốt, bảo hành tận tâm.
📍 Facebook: Chỉnh nha – Việt Hùng Group
🌐 Website: viethungdent.vn
📞 Hotline: 0901 447 969